เหรียญสี่เหลี่ยม หลวงพ่อโต วัดอินทรวิหาร บางขุนพรหม กรุงเทพมหานคร ปี 2542 หลังสมเด็จพระพุฒาจารย์(โต พฺรหฺมรํสี)

ประวัติวัดอินทรวิหาร พระอารามหลวง
ชื่อ:    วัดอินทรวิหาร พระอารามหลวง
ฐานะ:    พระอารามหลวง ชั้นตรี ชนิดสามัญ
ที่ตั้งปัจจุบัน:    เลขที่ 144 ถนนวิสุทธิกษัตริย์ แขวงบางขุนพรหม เขตพระนคร
กรุงเทพมหานคร 10200
เนื้อที่:    จำนวน 21 ไร่ 1 งาน 65 ตารางวา
ขอบเขต:    
ทิศเหนือ ติดถนนกรุงเกษม
ทิศใต้ ติดถนนวิสุทธิกษัตริย์
ทิศตะวันออก ติดถนนเทเวศร์ ซอย 1
ทิศตะวันตก ติดถนนสามเสน สี่แยกบางขุนพรหม



          วัดอินทรวิหาร พระอารามหลวง เป็นวัดเก่าแก่ สร้างขึ้นสมัยกรุงศรีอยุธยาตอนปลายประมาณปี พ.ศ. 2295 ไม่ปรากฏนามผู้สร้าง อุโบสถแต่เดิมแบบเตาเผาปูน กุฏิฝากระแชงอ่อน เดิมชื่อ "วัดไร่พริก" เพราะเป็นวัดที่ปลูกอยู่ใกล้สวนผักของชาวจีน ต่อมาเปลี่ยนชื่อเป็น "วัดบางขุนพรหม" ตามชื่อของหมู่บ้านซึ่งมีขุนพรหมเป็นหัวหน้าหมู่บ้าน

          ต่อมา สมัยกรุงธนบุรี ประมาณปี พ.ศ. 2321 พระเจ้าสิริบุญสารผู้ครองนครศรีสัตนาคนหุต ได้ยกกองทัพรุกรานมาถึงบ้านดอนมดแกง (จังหวัดอุบลราชธานี – ปัจจุบัน) ได้จับพระลอ ผู้ซึ่งสวามิภักดิ์ในพระบรมโพธิสมภาพของพระเจ้ากรุงธนบุรี แล้วทำการประหารเสีย มื่อพระเจ้ากรุงธนบุรีทรงทราบก็ทรงขัดเคองพระทัย จึงโปรดฯ ให้สมเด็จเจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกเป็นแม่ทัพพร้อมด้วยพระสุรสีห์กรีฑาทัพ ขึ้นไปปราบปรามและสามารถตีเมืองเวียงจันทน์แตก ส่วนพระเจ้าสิริบุญสารได้ลี้ภัยไปอาศัยในแดนญวน ภายหลังเสร็จศึกสคราม สมเด้เจ้าพระยามหากษัตริย์ศึกได้นำตัวเจ้าอินทวงศ์ โอรสในพระเจ้าสิริยุญสารลงมากรุงธนบุรีด้วย และโปรดเกล้าฯ ให้เจ้าอินทวงศ์และคณะพำนักตั้งถิ่นฐานบ้านเรือนอยู่ ณ บริเวณตำบลไร่พริก (แขวงบางขุนพรหม – ปัจจุบัน) เจ้าอินทวงศ์มีศักดิ์เป็นน้าชายของเจ้าน้อยเขียว เจ้าเมืองเวียงจันทน์ ธิดาคนหนึ่งของเจ้าอินทวงศ์นามว่า เจ้าทองสุก กับเจ้าน้อยเขียว ได้เป็นพระสนมในพระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลก

          ต่อมาเจ้าอินทวงศ์ได้มีศรัทธาดำเนินการบูรณปฏิสังขรณ์เปลี่ยนแปลงรูปทรงอุโบ ส ก่ออิฐถือปูนเป็นแบบที่ยังปรากฏอยู่ทุกวันนี้ และสร้างศาลาพร้อมกับขุดคลองเหนือใต้และด้านหลังวัด เมื่ออารามมีความมั่นคงดีแล้ว จึงอาราธนาท่านเจ้าคุณอรัญญิกเถร (ด้วง) ผู้เรืองในวิปัสสนาธุระและใจดีมาช่วยเป็นภาระธุระในกิจการของสงฆ์ และถือเป็นเจ้าอาวาสรูปแรกที่มีหลักฐานปรากฏยืนยัน

          ในแผ่นดินรัชกาลที่ 3 พระองค์เจ้าอินทร์ ในกรมพระราชวังบวรมหาศักดิ์พลเสพย์ ได้บูรณปฏิสังขรณ์พระอุโบสถซึ่งยังคงปรากฏมาจนปัจจุบัน ครั้นถึงแผ่นดินในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว โปรดเกล้าฯ ให้ตัดถนนผ่านกลางวัดบางขุนพรหม วัดบางขุนพรหม จึงกลายเป็น 2 วัดคือวัดบางขุนพรหมนอก (วัดใหม่อมตรส – ปัจจุบัน) และวัดบางขุนพรหมใน (วัดอินทรวิหาร พระอารามหลวง – ปัจจุบัน) เนื่องจากอยู่ภายในเขตวังเทวะเวสม์ที่พระองค์โปรดเกล้าฯ ให้สร้างขึ้นใหม่ (จึงเรียกชื่อว่า "วัดบางขุนพรหมใน")

การเรียกชื่อวัด

ในสมัยกรุงศรีอยุธยา ไม่พบหลักฐานการเรียกชื่ออย่างเป็นทางการนิยมเรียกกันว่า "วัดไร่พริก" ต่อมาเปลี่ยนเป็น "วัดบางขุนพรหม"
เรียกชื่อวัดนี้ว่า "วัดอินทร์" หรือ "วัดอินทาราม" ตามนามของผู้ปฏิสังขรณ์ ในสมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้น
พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร. 6) ได้โปรดเกล้าฯ ให้คณะสงฆ์เปลี่ยนนามวัด เนื่องจากชื่อเดิมไปพ้องกับวัดอินทราม (ใต้) บางยี่เรือใต้ (ธนบุรี) สมเด็จพระวชิรญาณวงศ์ (ม.ร.ว. ชื่น นภวงศ์) แห่งวัดบวรนิเวศวิหาร เป็นผู้ขนานนามว่า "วัดอินทรวิหาร" ประมาณปี พ.ศ. 2470 และยังคงใช้ชื่อนี้ตราบกระทั่งปัจจุบัน
ต่อมาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว (รัชกาลที่ 9) ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ยกฐานะจากวัดราษฎร์ขึ้นเป็นพระอารามหลวง เมื่อวันที่ 22 มีนาคม พ.ศ.2543 ประกาศในราชกิจจานุเบกษา ณ วันที่ 22 มิถุนายน พ.ศ.2543 ดังนั้นจึงมีชื่ออย่างเป็นทางการว่า "วัดอินทรวิหาร พระอารามหลวง"

ลำดับเจ้าอาวาส

          จริงๆ แล้ววัดอินทรวิหารนั้น โดยฐานะที่วัดนี้เป็นวัดเก่าแก่มาแต่สมัยกรุงศรีอยุธยา คงจะมีเจ้าอาวาสที่ดูแลรักษา อารามมาหลายรูป (แม้ว่าอาจไม่โดยตลอด) แต่ยังไม่สามารถค้นหาหลักฐานมาอ้างอิงสนับสนุน เพื่อความคลี่คลายได้ และโดยหลักฐานเท่าที่ค้นพบปรากฏตั้งแต่สมัยกรุงรัตนโกสินทร์ตอนต้นลงมา มีดังต่อไปนี้...

เจ้าคุณอริญญิกเถร (ด้วง) ชาวเวียงจันทน์ ประมาณ พ.ศ. 2321
พระคระรรมานุกูล (ภู จนฺทเกสโร) พ.ศ. 2435 – 2467 (33 ปี)
พระอินทรสมาจาร (เงิน อินฺทสโร) พ.ศ. 2467 – 2518 (51 ปี)
พระครูวรภัตติคุณ (ภักดิ์ ปณฺฑิโต) พ.ศ. 2519 – 2528 (9 ปี)
พระเทพวิสุทธาภรณ์ (ทองสืบ สจฺจสาโร) (พวงเงิน) 24 กุมภาพันธ์ 2529 – ปัจจุบัน
ข้อมูลweb-pra