เหรียญ พระนิรโรคันตราย หลัง ท้าวหิรัญพนาสูร วัดพระปฐมเจดีย์ ที่ระลึกในวโรกาสฉลองพระบรมราชสมภพ 120 ปี พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว พ.ศ. 2423-2544

ที่ระลึกในวโรกาสฉลองพระบรมราชสมภพ ๑๒๐ ปี พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว (ร.๖) พ.ศ. ๒๔๒๓- ๒๕๔๔

สมเด็จพระพี่นางเธอ เจ้าฟ้ากัลยาณิวัฒนา กรมหลวงนราธิวาสราชนครินทร์ เสด็จทรงเป็นประธานในพิธีเททองหล่อพระนิรโรคันตราย

ณ ลานหน้าพระร่วงโรจนฤทธิ์ ศรีอินทราทิตย์ธรรมโมภาส มหาวิชราวุธราชปูชนียบพิตร วัดพระปฐมเจดีย์ จังหวัดนครปฐม เมื่อวันที่ ๑๗ เมษายน ๒๕๔๕

พระนิรโรคันตราย เป็นพระพุทธรูปกะไหล่ทองปางสมาธิมีรูปนาคแปลงเป็นมนุษย์เชิญฉัตรกั้นข้างหนึ่ง เชิญพัดโบกข้างหนึ่ง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 6 มีพระราชประสงค์จะบำเพ็ญพระราชกุศลถวายพระบาทสมเด็จพระพุทธเลิศหล้านภาลัย และสมโภชสิริราชสมบัติในพระองค์ด้วย จึงทรงโปรดให้หล่อพระพุทธรูปขึ้นจำนวน16 องค์ ถวายนามว่า "พระนิรโรคันตราย" และมีพระราชดำริจะพระราชทานไปยังพระอารามหลวงฝ่ายมหานิกาย 15 องค์ อีกองค์หนึ่งสำหรับพระองค์เอง พร้อมกันนี้โปรดให้สร้างเชิงเทียนกะไหล่ทองสำหรับพระราชทานด้วยกัน แต่เมื่อสร้างสำเร็จทั้งพระพุทธรูปและเชิงเทียนแล้วยังไม่ทันได้ประกอบพิธีบำเพ็ญพระราชกุศลก็สิ้นรัชกาลเสียก่อน

เกี่ยวกับ"ท้าวหิรัญพนาสูร"หรือ"ท้าวหิรัญพนาสูร" เทพผู้อารักขารัชกาลที่ 6 เป็นเรื่องที่เกิดขึ้นในสมัย ร.ศ.126 ขณะที่พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวเสด็จประพาสเมืองลพบุรี เมื่อครั้งที่ยังทรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช เจ้าฟ้ามหาวิชราวุธ สยามมุฏราชกุมารนั้น ในคืนวันเสด็จประพาสคืนหนึ่ง มีผู้ตามเสด็จท่านหนึ่งได้มีนิมิต ฝันประหลาดเห็นชายหุ่นล่ำสันใหญ่โตมาหา บอกว่าชื่อ "หิรัญ" เป็นอสูรชาวป่า ที่มานี่จะมาบอกว่า ต่อแต่นี้เขาจะคอยตามเสด็จล้นเกล้าฯ รัชกาลที่ 6 ไม่ว่าจะประทับอยู่ที่ใด เขาจะคอยดูแลและระวังภัยไม่ให้เกิดขึ้นกับพระองค์ท่านได้ เมื่อรัชกาลที่ 6 ทรงทราบเหตุการณ์ในฝันจึงทรงมีพระราชดำรัสให้จุดเทียน จัดเตรียมอาหารเซ่นสังเวย "ท้าวหิรัญฮู" ในป่าเมืองลพบุรีนั้นทันที และทุกครั้งไม่ว่าจะเสด็จฯ ไปแห่งหนใด ในเวลาค่ำถึงยามเสวย พระองค์จะมีพระราชดำรัสให้จัดอาหารเซ่นสังเวย "ท้าวหิรัญฮู" ทุกครั้งไป

และเมื่อรัชกาลที่ 6 เสด็จขึ้นครองราชย์แล้ว พระองค์ก็ยังทรงพระอนุสรณ์คำนึงถึงท้าวหิรัญฮู อยู่เสมอ จึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ ให้ช่างหลวงมาหล่อรูปท้าวหิรัญฮูด้วยทองสัมฤทธิ์ จากนั้นก็โปรดเกล้าฯ ให้ข้าราชบริพารจัดเครื่องเซ่นสังเวย และเชิญ "ท้าวหิรัญฮู" เข้าสถิตในรูปหล่อนั้น พระราชนามให้ว่า "ท้าวหิรัญพนาสูร" แต่งองค์ทรงเครื่องสวมชฎาแบบโบราณ มีเครื่องยศเป็นไม้เท้าพร้อมชฎาเทริดอย่างไทยโบราณ

มหาดเล็กคนสนิทของรัชกาลที่ 6 ผู้หนึ่ง คือ "จมื่นเทพดรุณทร" ท่านผู้นี้ได้เล่าให้ข้าราชบริพารฟังต่อ ๆ กันมาว่า "ในหลวง (ร.6) ทรงเรียกท้าวหิรัญพนาสูรว่า "ตาหิรัญฮู" ซึ่งคนในวังสมัย ร.6 จะรู้ถึงกิตติศัพท์ของ "ตาหิรัญฮู" ดีว่าสำแดงเดชและอภินิหารอย่างไรบ้าง จึงเล่ากันปากต่อปากเรื่อยมา