สมเด็จ ก วัดสระเกศ กรุงเทพมหานคร พิมพ์นิยม กล่องเดิม

วัดสระเกศ เป็นวัดโบราณในสมัยอาณาจักรอยุธยา เดิมชื่อวัดสะแก พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชโปรดเกล้าฯ ให้ปฏิสังขรณ์และขุดคลองรอบพระอาราม แล้วพระราชทานนามใหม่ว่า วัดสระเกศ ซึ่งแปลว่า ชำระพระเกศา เนื่องจากเคยประทับทำพิธีพระกระยาสนาน เมื่อเสด็จกรีธาทัพกลับจากกัมพูชามาปราบจลาจลในอาณาจักรธนบุรี และเสด็จขึ้นเถลิงถวัลยราชสมบัติใน พ.ศ. 2325 มูลเหตุที่พระบาทสมเด็จพระพุทธยอดฟ้าจุฬาโลกมหาราชพระราชทานเปลี่ยนชื่อวัดสะแก เป็นวัดสระเกศนี้ มีหลักฐานที่ควรอ้างถึงคือ พระราชวิจารณ์ในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว เรื่องจดหมายเหตุความทรงจำของพระเจ้าไปยิกาเธอ กรมหลวงนรินทรเทวีข้อ 11 ว่า "รับสั่งพระโองการ ตรัสวัดสะแกเรียกวัดสระเกศแล้วบูรณปฏิสังขรณ์ เห็นควร ที่ต้นทางเสด็จพระนคร" ทรงพระราชวิจารณ์ไว้ว่า "ปฏิสังขรณ์วัดสะแกและเปลี่ยนชื่อเป็น วัดสระเกศ เอามากล่าวปนกับวัดโพธิ์เพราะเป็นต้นทางที่เสด็จเข้ามาพระนคร มีคำเล่า ๆ กันว่า เสด็จเข้าโขลนทวารสรงพระมุธาภิเษกตามประเพณีกลับจากทางไกลที่ วัดสะแก จึงเปลี่ยนนามว่า วัดสระเกศ"


พระประธานในพระอุโบสถ
ในสมัยพระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัวโปรดเกล้าฯ ให้บูรณะและสร้างพระบรมบรรพตหรือภูเขาทอง ทรงกำหนดให้เป็นพระปรางค์มีฐานย่อมุมไม้สิบสอง แต่สร้างไม่สำเร็จในรัชกาล เมื่อถึงสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว จึงทรงให้เปลี่ยนแบบเป็นภูเขาก่อพระเจดีย์ไว้บนยอด เป็นที่ประดิษฐานพระบรมสารีริกธาตุ การก่อสร้างแล้วเสร็จในรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ได้รับพระราชทานนามว่า "สุวรรณบรรพต" มีความสูง 77 เมตร บนยอดสุวรรณบรรพตเป็นที่ตั้งของพระเจดีย์บรรจุพระบรมสารีริกธาตุที่ขุดค้นพบที่เมืองกบิลพัสดุ์ และพิสูจน์ได้ว่าเป็นของพระสมณโคดมซึ่งเป็นส่วนแบ่งของพระราชวงศ์ศากยราชเพราะมีคำจารึกอยู่

ลำดับเจ้าอาวาส และผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาสวัดสระเกศราชวรมหาวิหาร เท่าที่พบข้อมูล
1    สมเด็จพระพนรัตน (อาจ)    ราวสมัยรัชกาลที่ 1    พ.ศ. 2362    เจ้าอาวาส, ย้ายไปเป็นอธิบดีสงฆ์วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร
2    สมเด็จพระพนรัตน (ด่อน)    พ.ศ. 2362    พ.ศ. 2365    เจ้าอาวาส, ย้ายไปเป็นอธิบดีสงฆ์วัดมหาธาตุยุวราชรังสฤษฎิ์ราชวรมหาวิหาร
3    สมเด็จพระพุฒาจารย์ (สน)    พ.ศ. 2365    ราวสมัยรัชกาลที่ 4    เจ้าอาวาส
4    พระบวรวิชา (เขียน)    ราวสมัยรัชกาลที่ 4    ราวสมัยรัชกาลที่ 4    พระราชาคณะฝ่ายวิปัสสนาธุระ
ครองพระอารามพร้อมกับ พระราชาคณะฝ่ายคันถธุระ พระธรรมทานาจารย์ (พึ่ง)
5    พระวินยานุกูลเถระ (ศรี)    ราวสมัยรัชกาลที่ 5    ราวสมัยรัชกาลที่ 5    พระราชาคณะฝ่ายวิปัสสนาธุระ
ครองพระอารามพร้อมกับ พระราชาคณะฝ่ายคันถธุระ พระธรรมทานาจารย์ (ภู่)
6    พระธรรมทานาจารย์ (จุ่น)    ราวสมัยรัชกาลที่ 5    ราวสมัยรัชกาลที่ 5    พระราชาคณะฝ่ายคันถธุระ
ครองพระอารามพร้อมกับ พระราชาคณะฝ่ายวิปัสสนาธุระ พระวินยานุกูลเถระ (ยา)
7    พระวินยานุกูลเถระ (เม่น พฺรหฺมสโร)    ราวสมัยรัชกาลที่ 5    พ.ศ. 2456    พระราชาคณะฝ่ายวิปัสสนาธุระ ครองพระอารามพร้อมกับ พระราชาคณะฝ่ายคันถธุระ, พระวินยานุกูลเถระต่อมาเป็นพระธรรมกิตติ เจ้าอาวาสวัดสังเวชวิศยารามวรวิหาร
พระธรรมทานาจารย์ (หรุ่น)    ไม่พบข้อมูล
8    พระธรรมปิฎก (น่วม จนฺทสุวณฺโณ)    พ.ศ. 2456    พ.ศ. 2467    เจ้าอาวาส, มรณภาพ
9    สมเด็จพระอริยวงศาคตญาณ (อยู่ ญาโณทโย)    พ.ศ. 2467    พ.ศ. 2508    เจ้าอาวาส, สิ้นพระชนม์
10    พระธรรมเจดีย์ (เทียบ ธมฺมธโร)    พ.ศ. 2508    พ.ศ. 2508    ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส
พ.ศ. 2509    พ.ศ. 2513    เจ้าอาวาส, มรณภาพ
11    สมเด็จพระพุฒาจารย์ (เกี่ยว อุปเสโณ)    พ.ศ. 2513    พ.ศ. 2514    ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส
พ.ศ. 2514    พ.ศ. 2556    เจ้าอาวาส, มรณภาพ
12    พระพรหมสุธี (เสนาะ ปญฺญาวชิโร)    พ.ศ. 2556    พ.ศ. 2556    ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส
พ.ศ. 2556    พ.ศ. 2558    เจ้าอาวาส, ปลดจากตำแหน่ง
13    พระพรหมสิทธิ (ธงชัย สุขญาโณ)    พ.ศ. 2558    พ.ศ. 2558    ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส
พ.ศ. 2558    พ.ศ. 2561    เจ้าอาวาส (สมัยที่ 1), ปลดจากตำแหน่ง
ว่าง    พระเทพรัตนมุนี (สุรชัย สุรชโย)    พ.ศ. 2561    พ.ศ. 2565    ผู้รักษาการแทนเจ้าอาวาส
14    พระพรหมวัชรจริยาจารย์ (สมควร ปิยสีโล)    พ.ศ. 2565    พ.ศ. 2567    เจ้าอาวาส, ย้ายไปเป็นเจ้าอาวาสวัดนิมมานรดี
15    พระพรหมสิทธิ (ธงชัย สุขญาโณ)    พ.ศ. 2567    -    เจ้าอาวาส (สมัยที่ 2), ปัจจุบัน