พระร่วงหลังลิ่ม วัดช้างล้อม อ.ศรีสัชนาลัย จ.สุโขทัย

ผู้สร้าง-การค้นพบ

พระร่วงหลังลิ่ม วัดช้างล้อม แตกกรุครั้งแรกเมื่อปี พ.ศ.2480 ณ พระเจดีย์เก่าทรงลังกาที่มีช้างล้อมรอบ ซึ่งสร้างมาตั้งแต่ครั้งสร้างวัด จึงเชื่อว่า พ่อขุนรามคำแหงมหาราช น่าจะทรงสร้าง พระร่วงนั่งหลังลิ่ม นี้ บรรจุในพระเจดีย์เพื่อสืบสานพระศาสนาตามคติโบราณ

หลังจากนั้นในปี พ.ศ.2495 มีการพบอีกครั้งที่กรุเดียวกัน ในปี พ.ศ.2500 พบพระในลักษณะเดียวกันที่บ้านแก่งสาระจิตและกรุวัดเจดีย์เจ็ดแถว แต่องค์พระที่พบจะมีผิวปรอทขาวมากกว่า ต่างจากวัดช้างล้อมที่จะมีผิวดำเป็นส่วนมาก และในปี พ.ศ.2507 ยังพบพระที่มีลักษณะคล้ายกันอีกที่กรุวัดเขาพนมเพลิง แต่องค์พระจะไม่ค่อยลึกชัดนักและขนาดเล็กกว่า อีกทั้งด้านหลังเป็นแบบหลังตันทั้งหมด จึงเข้าใจว่าน่าจะเป็นการสร้างล้อพิมพ์

เนื้อหามวลสาร

พระร่วงหลังลิ่ม เป็นพระเนื้อชินเงิน

พุทธลักษณะ

องค์พระร่วงเป็นพระแบบครึ่งซีก องค์พระประทับนั่งขัดสมาธิราบ แสดงปางมารวิชัย เหนืออาสนะฐานเขียง พระเกศเป็นแบบปลีซ้อน อยู่เหนือพระเมาฬี กรอบไรพระศกเป็นเส้น อันเป็นเอกลักษณ์ของศิลปะอู่ทองที่มีอิทธิพลขอมปะปน วงพระพักตร์ออกเค้าอู่ทองหน้าแก่ เคร่งขรึม ดุดัน พระเนตรเป็นเนตรเนื้อนูนขึ้นมา ซึ่งเป็นการบรรจงสร้างองค์พระอย่างประณีตวิจิตร แสดงให้เห็นถึงคุณค่าในเชิงพุทธศิลปะอู่ทองอย่างชัดเจน

เอกลักษณ์แม่พิมพ์

- บริเวณกลางพระเพลา ใต้พระหัตถ์ขวา ขององค์พระ จะถูกเทเป็น 'เนื้อเกิน' เป็นตุ่มยื่นขึ้นมาทุกองค์

- พระกรรณ (หู) ทั้งสองข้างทำเป็นร่องลึกเหมือนใบหูมนุษย์

- ในองค์ที่ติดชัดเจนจะปรากฏสร้อยพระศอ 2 เส้น

- พระวรกายสูงชะลูดและผอมบางเหมือนคนแก่ ตามพุทธลักษณะสำคัญของพระพุทธรูปอู่ทอง

- พระอุระ นูนเด่นและอวบอิ่ม

-เส้นอังสะและสังฆาฏิ คมชัดเจน

- ช่องพระอุทร (ท้อง) เน้นกล้ามเนื้อเป็นสองลอน

พุทธคุณ

มีพุทธคุณขึ้นชื่อลือเลื่องด้านด้านแคล้วคลาด นิรันตราย อยู่ยงคงกระพัน และเมตตามหานิยม

การพิจารณา

นอกเหนือจากการพิจาณาเรื่องคราบกรุ สนิมขุม-สนิมไข ที่ขึ้นอยู่ทั่วไปแล้ว พระเนื้อชินเงินจะมีเอกลักษณ์สำคัญ คือ รอยระเบิดซึ่งจะแตกปริจากเนื้อใน และขอบโดยรอบไม่คม ประการสุดท้าย รูปลิ่มที่ด้านหลังจะเป็นลายกาบหมาก ส่วนบนเป็นรอยในแนวดิ่งลงมาถึงด้านล่าง ส่วนลำพระศอ (คอ) ด้านหลังจะมีรอยกาบหมากเป็นเส้นขวางอยู่ ก็เป็นจุดในการพิจารณาได้เช่นกัน